SOLUCAN GÜBRESİ VE SOLUCAN SUYUNUN PANCARDA BÜYÜMEYE, VERİME VE VERİM BİLEŞENLERİNE OLAN ETKİSİ
ÖZET
Solucan humusu genel itibariyle mükemmel yapısı, gözenekliliği, havalandırma özelliği, drenaj sağlama özelliği ve nem tutma kapasitesine sahip oluşuyla granül yapıda olan turba gibi bir malzemedir. Solucan suyu (Vermiwash ) ise sulu solucan humusu ile sistemde mevcut olarak bulunan solucanın algıladı sıvıdan oluşan bir malzemedir.
Üç tekrarlı tesadüfi blok tasarımı (Randomized complete block design) tarla denemelerinde solucan humusu ve solucan suyunun pancarda büyümeye, verime ve verim bileşenlerine olan etkisini değerlendirmek için 2013 yılında Tarım ve Doğal Kaynaklar Koleji, Dilla Üniversitesi, Dilla araştırma alanında yürütülmüştür.
Solucan humusu deneyinin sonucu göstermiştir ki, (7.5 t/ha) olarak yapılan solucan humusu uygulaması pancarda olumlu etkiler sağlamakla beraber en hızlı büyüme, en üst seviyede verim ve verim bileşenleri elde edilmesini sağlamıştır. Ancak, solucan suyu uygulama deneyinde ürünün tüm özelliklerinde anlamlı farklılıklar elde edilememiştir.
GİRİŞ
Pancar (Beta vulgaris) ticari şeker üretimi amacıyla, yem bitkisi olarak, doğal boya ve insan tüketimine yönelik gıda üretimi amacıyla yetiştirilmektedir. Pancar magnezyum, sodyum, potasyum ve C vitamini dahil olmak üzere etkili besin zengini bir kaynaktır. Gıda ürünleri için doğal renklendirici olarak kullanılan ekstraktların etkili antioksidan özelliklere sahip olduğu görülmektedir. Pancardaki antioksidan kapasitesi, insan sağlığının korunması, dejeneratif hastalıklar ve kanserin önlenmesinde nutrasötik fayda sağlayacak fenolik bileşiklerin yapısal varlığı ile ilişkilendirilmiştir.
Solucanlar her türlü biyolojik atıklarla beslenebilir. Atıklar solucanların bağırsaklarından geçtiğinde, vermikomposta dönüşerek materyaller mineralize olmakta ve besinler bitkilerin alabileceği biçimlere dönüşmektedir. Solucan humusu genel itibariyle mükemmel yapısı, gözenekliliği, havalandırma özelliği, drenaj sağlama özelliği ve nem tutma kapasitesine sahip oluşuyla granül yapıda olan turba gibi bir malzemedir. Solucan suyu (Vermiwash ) ise, sulu solucan humusu ile sistemde mevcut olarak bulunan solucanın algıladı sıvıdan oluşan bir malzemedir. Solucan gübresi ve solucan suyu toprağa verildiğinde bitki büyümesini ve verimini arttırır, humifikasyonu teşvik eder ve topraktaki mikrobiyal aktivite ile enzim üretimini yükseltir.
Bu durum toprak parçacıklarının kümeleşme istikrarı sonuçlanır ve daha iyi havalandırma olanağı sağlar. Farklı solucan türleri arasında Eisenia foetida, geniş ısı ve nem toleransı nedeniyle en iyi tercihtir. Eisenia foetida güçlü, idaresi kolay ve diğer türlerle rekabet edebilen bir türdür.
En iyi bitki büyümesi ve verim, bitki büyüme ortamının toplam hacminin göreceli olarak küçük bir kısmını oluşturan solucan humusu uygulaması ile meydana gelmiştir. Aynı prensip solucansuyu kullanımı için de uygulanmıştır. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı Dilla koşulları altında pancarda (Beta vulgaris) solucan gübresi ve solucan suyunun tarımsal parametrelere, verime ve verim bileşenlerine olan etkisini araştırmaktır.
Deneme Alanı:
Dilla Üniversitesi, Tarım ve Doğal Kaynaklar Koleji, öğretim ve araştırma çiftliğinde (5.84 – 6.43 enlem, 38.08 – 38.44 boylam, deniz seviyesinden 1470 metre yükseklik) iki ayrı arazi deneyi gerçekleştirilmiştir.
Solucan Humusunun Hazırlanması:
Eisenia foetida solucanı Adet Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nden getirtilmiştir. Solucanlar deney için yeterli olan miktara erişinceye kadar bir üretim kabında çoğaltılmıştır. Komşu çiftliklerden, hasattan hemen sonra toplanan muz kalıntıları (pseudo-stem) doğranarak açık hava kurutulmuş olan inek gübresiyle 1:5 oranında karıştırılmış ve (1 m x 1 m x 2.5 1 m) ebatlarında olan bir çimento tankta ön kompostlaşmayı kolaylaştırmak için 10 gün arayla iki kez sulanmak suretiyle 20 gün boyunca bekletilmiştir. Ön kompostlamadan geçmiş olan malzeme (1.5 m x 25 cm x 75 cm) ebatlarında olan ahşap bir kaba doldurulmuştur. Ahşap kabın tabanı ve tavanı, hem havalandırmayı sağlayabilmek ve hem de solucanların ve vermikompostun düşmesini engellemek için gözenek aralığı 1.3 mm olan metal bir elekle kapatılmıştır. Solucanlar kaba eklendikten sonra iki ay boyunca hafifçe nemlendirilmiş ve ardından solucan humusu toplanmış, elenmiş, kurutulmuş ve deney için kullanılmıştır.
Solucan Suyunun Hazırlanması:
Yüksekliği 1 metre, alt ve üst çapı 75 cm olan plastik bir varile drenajı kolaylaştırıp akıntı suyunu toplayabilmek için bir vana takıldı. Varile 25 cm yüksekliğinde çakıl taşı, üzerine 30 cm.lik kaba kum ve onun üzerine de 30 cm.lik bahçe toprağı doldurulmuştur. Toprağın üzerine bir tabaka gölgede kurutulmuş ve ufalanmış inek gübresi eklenmiştir. Ardından varil hafifçe su ile nemlendirilmiş ve fazla olan su tahliye edilmiştir. Nemlendirildikten sonra 250 adet erişkin ve sağlıklı E. foetida türü solucan sisteme bırakılmıştır. Onaltı gün sonra beş litre su üstten yavaş yavaş serpilmek süretiyle, akıntı suyu günlük olarak toplanmıştır. Sistemdeki su taze çıkmış olan solucan gübresinin içerdiği besinleri de bünyesine alıp filtrelenerek yavaşça süzülür. 10 gün sonra yeterli miktarda, açık sarı renkte olan solucan suyu toplanmış ve deney için kullanılmıştır.
Deney Tasarımı:
Her iki deney üç tekrarlı tesadüf blok tasarımı ile yapılmıştır.
Kimyasal Analiz:
Toprak örneği, solucan humusu ve solucan suyunun kimyasal analizi standart yöntemlerle yapılmıştır.
SONUÇLAR
Bu çalışmanın sonuçları solucan humusu uygulamasının pancarda büyüme, verim ve verim parametreleri üzerinde olumlu etkileri olduğunu ortaya koymuştur. En yüksek büyüme, verim ve verim bileşenleri en yüksek solucan gübresi oranında elde edilmiştir. Bununla birlikte, optimum mahsül verimini ve uygulama düzeyini belirlemek için 7.5 t/ha miktarından daha fazla solucan humusunun kullanılacağı ileri bir araştırmanın yapılması tavsiye edilmektedir. Yapılan deneyde solucan suyu tüm uygulamalarda kayda değer bir farklılık sağlamamıştır. Buna göre, özel olarak hazırlık ve uygulama yönteminin modifikasyonu üzerine odaklanılan daha fazla araştırmanın yapılması önerilmektedir.
|
|
