KARNABAHAR ÜRETİMİ
SOLUCAN GÜBRESİ VE KOMPOZE GÜBRENİN
KARNABAHARIN BÜYÜME VERİMLİLİĞİNE ETKİSİ
ÖZET
Söz konusu deney Bangladeş Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Gazipur, Bangladeş‘te Toprak Bilimi Bölümü deneme tarlasında Ekim 2008-Mart 2009 tarihleri arasında yürütülmüştür ve vermikompost ile kompoze gübrenin karnabaharın büyümesi ve ürün verimine olan etkisi ölçülmüştür. Deneyde kar beyazı (Snowwhite) karnabahar kullanılmıştır.
Deney 12 ayrı uygulama (U) ile gerçekleştirilmiştir.
U1: 100% oranda Tavsiye Edilen Kimyasal Gübre (TEKG) (TEKG: N250P35K65S40 Zn5B1 kgha-1)
U2: 80% oranda TEKG
U3: 60% oranda TEKG
U4: 100% oranda TEKG + Vermikompost 1.5 tha-1
U5: 80% oranda TEKG + Vermikompost 3 tha-1
U6: 60% oranda TEKG + Vermikompost 6 tha-1
U7: Vermikompost 6 tha-1
U8: 100% oranda TEKG + Kompoze Gübre 1.5 tha-1
U9: 80% oranda TEKG + Kompoze Gübre 3 tha-1
U10: 60% oranda TEKG + Kompoze Gübre 6 tha-1
U11: Kompoze Gübre 6 tha-1
U12: Kontrol (Gübreleme Yapılmadı)
Deney üç tekrarlı Rastgele Tamamlanmış Blok Düzeni (Randomized Complete Block Design) sistemi takip edilerek yapılmıştır. Parsellerin toplam sayısı 36 (3×12) olarak belirlenmiştir. Birim parsel büyüklüğü 3,0 m x 2,7 m olarak belirlenmiştir. Komşu parseller arasında mesafe 50.0 cm ve 3 adet 12 parselden oluşan her grup arası uzaklık 1.0 m olarak belirlenmiştir.
Fidelikten sağlıklı, hastalıksız ve eşit büyüklükte olan 25 günlük karnabahar fideleri sökülmüş ve daha önceden hazırlanmış olan ekim parsellerine 25 Kasım 2008 tarihinde sıra araları 60 cm, bitki araları ise 45 cm olacak şekilde ekimi yapılmıştır.
100% N-P-K-S-Zn-B dozları 250-35-65-40-5-1 kg ha-1 olarak ve sırasıyla üre, üçlü süper fosfat, potas tuzu, alçı, çinko sülfat ve borik asit şeklinde kullanılmıştır. P, K, S, Zn, B gübrelerinin tamamı ile N’nin 1/3 miktarı nihai arazı hazırlığı yapıldığı zaman toprağa yayılmış ve iyice katılmıştır. N’nin kalan 2/3 miktarı ise bitki naklinden 25 ve 45 gün sonra olmak üzere iki eşit parça şeklinde yüzeye uygulanmış, vermikompost ve kompoze gübre ise nakilden önce uygulanmıştır.
Sonuç:
U4 uygulamasında elde edilen sonuç, maksimum bitki boyu (49.4 cm); bitkinin yaprak sayısı (16.3); meyve çevresi (46.5 cm); meyve boyu (20.7 cm); toplam ağırlık (1.60 kg/bitki); pazarlanabilir ağırlık (1.30 kg/bitki); meyve verimi (37.6 tha-1) ve koçan verimi (29.7 tha-1) olarak elde edilmiştir. U4 uygulaması sonuçları istatistiksel olarak U8 ve U5 uygulamalarıyla özdeş veya takip eden değerdedir.
Netice olarak deneyden elde edilen sonuca göre kimyasal gübrelerle harmanlandığında vermikompost normal kompoze gübreye göre daha yüksek verim elde edilmesini sağlamıştır.
Karnabahar (Cauliflower) Turpgiller (Cruciferae) ailesine ait bir bitkidir. Bangledeş’te sebzelerde verim, kimyasal gübre kullanımı ve tükenmiş olan toprak verimliliği nedeniyle yaygın olarak düşmüştür. Kimyasal gübrelerin sürekli olarak kullanılmaya devam edilmesi toprağın dokusunu ve yapısını kötü etkilemekte, toprağın organik madde içeriğini azaltmakta ve ayrıca topraktaki mikrobiyal faaliyetlerin düşmesine neden olmaktadır (Alam ve ark. 2007a).
Bu nedenle toprağa organik madde uygulaması, gerek toprak üretkenliğinin ve gerekse de bitki verimliğinin sürdürülebilmesi için ana ihtiyaç durumundadır (Karmegam ve Daniel, 2000).
Dengesiz koşullar faydalı toprak mikroorganizmalarını olumsuz bir biçimde etkilemekte, verimlilikte olduğu kadar üretkenlikte de kayba neden olmaktadır; ancak organik gübre toprak verimliliğinin ve mahsul üretiminin sürdürülmesinde hayati bir rol oynamaktadır.
Sebze üretimi amacıyla solucan gübresi (vermikompost) ve kompoze gübre (konvansiyonel gübre) kullanımı topraktaki organik madde yokluğu sorununa bir çözüm olacaktır (Alam ve ark., 2007b).
Besinlerin organik ve inorganik kaynaklardan akıllıca birleşimi takip eden mahsul için iyi bir toprak sağlığının temini ve iyi bir ekonomik getiri elde edilmesi için yararlı olabilir.
Netice:
Bitki Boyu:
Deneyler süresince karnabahar bitkisinin boyu ile ile ilgili önemli farklılıklar gözlemlenmiştir. En uzun bitki istatistiksel olarak U8 (48.0 cm), U5 (47.7 cm), U9 (47.7 cm) ve U1 (46.2 cm) ile benzerlik gösteren U4 (49.4 cm) uygulamasında tespit edilmiştir. En kısa bitki ise U12 (28.9 cm) uygulamasında gözlemlenmiştir (Tablo3).
Vermicompost toprağın fiziksel özelliğini, özellikle de toprak gözenekliliğini, yapısını ve su tutma kapasitesini iyileştirebilmektedir. Ayrıca vermikompost bitki büyümesini teşvik eden maddeleri de sağladığı için yapılan uygulama bitki büyümesini önemli bir ölçüde etkilemektedir.
Bu çalışmada NPK besin içeriği vermikompostta kompoze gübreye göre daha yüksek düzeyde tespit edilmiştir. Karnabaharın bitki boyundaki iyileşme vermikompostun içerdiği yüksek NPK düzeyiyle açıklanabilir. Bitkinin boyunun büyümesini teşvik eden vermikomposttaki N içeriği, bitkilere uygulanan kompoze gübreye göre daha yüksektir. Azot (N) vejetatif büyümeyi teşvik eder ve bitkinin yeşil aksamının daha koyu olmasını sağlar.
Bitki büyümesindeki gelişme, vermikompost uygulaması sonrası topraktaki mikrobiyal biyokütlenin artması sayesinde mümkün olmuştur. Bu sayede vermikompostta meydana gelen hormon ve hümat üretimi besin kaynağından bağımsız olarak bitki büyüme düzenleyicisi olarak, işlen görmüştür.
Bitki Yaprak Sayısı:
Yapılan uygulamalarda bitkinin yaprak sayısında önemli değişiklikler gözlemlenmiştir. Maksimum yaprak sayısı istatistiksel olarak U8 (16.1) ile benzerlik gösteren U4 (16.3) uygulamasında gözlenirken takip eden uygulamalarda ise U5 (13.7) ve U9 (13.6) olarak gözlemlenmiştir. En az yaprak sayısı ise U12 (11.9) uygulamasında elde edilmiştir (Tablo3).
Tablo3’e bakıldığında TEKG olan ve olmayan uygulamalarda, kullanılan vermikompost aynı miktarda olmasına rağmen daha fazla yaprak oluşmuştur. Oysa yine TEKG olan ve olmayan uygulamalarda, aynı oranda kompoze gübre kullanıldığında yaprak sayısı çok fazla olmamıştır. Bununla birlikte, hektarda 6 ton vermikompostun taban uygulamasında U7 (12.4) ve hektarda 6 ton kompoze gübrenin taban uygulamasında bitkinin yaprak sayısı istatistiksel olarak eş değerde oluşmuştur.
Her durumda vermikompost kullanılan uygulamalardaki yaprak sayısı kompoze gübre kullanılan uygulamalardakilere göre daha fazla olmuştur. Fakat tek başına vermikompost veya kompoze gübre kullanımı beklenilen yaprak sayısını vermemiştir. Bu çalışmadaki duruma göre organik gübre beklenilen sonucu elde edebilmek için inorganik gübreye ek olarak kullanılmalıdır.
Meyve Çevresi:
Karnabaharın meyve çevresinde, farklı miktarlarda vermikompost ve kompoze gübre kullanımın bağlı olarak önemli farklılıklar gözlemlenmiştir. En büyük meyve çevresi U8 (43.2 cm) ile gözlenirken en küçük meyve çevresi ise U12 (21.1 cm) ile gözlemlenmiştir (Tablo3).
Meyve Boyu:
Yapılan uygulamalarda karnabahar meyve boyunda belirgin farklılıklar gözlemlenmiştir. En uzun meyve boyu U4 (20.7 cm) uygulamasında gözlemlenmişken en kısa meyve boyu ise U12 (9.6 cm) uygulamasında gözlemlenmiştir. Meyve boyu vermikompost kullanımına nazaran kompoze gübre kullanımında daha kısa olmuştur. Diğer taraftan, en iyi meyve boyu U1 (14.6 cm) uygulamasında gözlemlenmiştir. Fakat sadece kimyasal gübre kullanımı toprağa zarar verdiği için kimyasal gübre bir miktar organik gübrenin katılması ve vermikompost ile kompoze gübrenin uygulaması karnabaharda meyve boyunda en iyi verimin elde edilmesini sağlayacaktır.
Karnabahar Bitkisinin Toplam Ağırlığı:
Toplam karnabahar ağırlığı demek sebzenin yapraklarıyla birlikte olan ağırlığıdır. Farklı dozdaki vermikompost ve kompoze gübre kullanımı karnabaharın ağırlığında önemli bir fark yaratmıştır. En büyük meyve ağırlığı U4 (1.60 kg bitki) uygulamasında gözlemlenirken en düşük meyve ağırlığı ise U12 (0.71 kg bitki) uygulamasında gözlemlenmiştir.
Karnabahar Bitkisinin Pazarlanabilir Ağırlığı:
Kimyasal gübre ile birlikte vermikompost ve kompoze gübrenin farklı düzeylerde kullanılması karnabaharın pazarlanabilir meyve ağırlığı için önemli bir değişim yaratmıştır. En büyük pazarlanabilir ağırlık U4 (1.30 kg bitki) uygulamasında gözlemlenirken en az pazarlanabilir ağırlık U12 (0.28 kg bitki) uygulamasında gözlemlenmiştir (Tablo4). Yüksek pazarlanabilir karnabaharın ağırlığı kimyasal gübreler ile vermikompostun kombine uygulanması ile elde edilmiştir.
Karnabahar Meyve Verimi:
Farklı uygulamalarda karnabahar meyve verimi açısından önemli değişiklikler gözlemlenmiştir. En yüksek meyve verimi U4 (37.6 tha-1) uygulamasında gözlemlenirken, en düşük meyve verimi U12 (12.6 tha-1) uygulamasında gözlemlenmiştir (Tablo4). Uygulanan dozlar aynı olmasına rağmen farklılıkların elde edilmesindeki tek etken kullanılan organik gübre tipinin farklı olmasıdır. Bu nedenle vermikompostun kompoze gübreden daha iyi olduğu net olarak söylenebilir.
Koçan Verimi:
Karnabahar koçan verimi farklı uygulamalarda önemli ölçüde farklı çıkmıştır. Maksimum koçan verimi U4 (29.7 tha-1) uygulamasında, minimum verim ise U12 (5.8 tha-1) uygulamasında gözlemlenmiştir. U4 uygulaması U8 ile, U5 uygulaması U9 ile ve U6 uygulaması U10 ile karşılaştığında vermikompostun kompoze gübreye göre çok daha yüksek verim sağladığı görülmüştür.
REFERANSLAR:
Alam, M.N. 2006. Effect of vermicompostandsomechemicalfertilizers on yieldandyield components of selectivevegetablecrops. Ph.D. Thesis, Faculty of Agriculture, University of Rajshahi, Bangladesh.,pp: 122-176.
Alam, M.N., Jahan, M.S., Ali, M.K., Ashraf, M.A. andIslam, M.K. 2007b. Effect of vermicompostand chemicalfertilizers on growth, yieldandyieldcomponents of potato in Barindsoils of Bangladesh. J. Appl. Sci. Res. 3: 1879-1888.
Alam, M.N.,Jahan, M.S., Ali, M.K., Islam, M.S. andKhandaker, S.M. 2007a. Effect of vermicompost and NPKS fertilizers on growth, yieldandyieldcomponents of redamaranth. Aust. J. Basic Appl. Sci. 1: 706-716.
Arisha, H.M. andBradisi, A. 1999. Effect of mineral fertilizersandorganicfertilizerss on growth, yield andquality of potatoundersandysoilconditions. Zagazig J. Agric. Res. 26: 391-405.
Azad, A.K. 2002. Effects of plantspacing, source of nutrientsandmulchingorgrowthandyield of Cabbage. M.S. Thesis. Dept. of Hort.,BangladeshAgril. Univ. Mymensingh, pp: 15-40.
Black, G.R. 1965. Bulkdensity, in Black, C.A., ed., Methods of soilanalysis, Part 1: AmericanSociety of Agronomy, Monograph Series no. 9, p. 374–390.
Das, P.K., Jen, M.K. and Sahoo, K.C. 2002. Effect of integrated application of vermicompost and chemical fertilizer on growth and yield of paddy in redsoil of South Eastern Ghat Zone of Orissa. Environment andEcology. 20(1):13-15.
Dauda, S.N.,Ajayi, F.A. andNdor, E. 2008. Growthandyield of water melon (Citrulluslanatus) as affected by poultry manure application. J. Agric. Soc. Sci., 4:121-4.Solucan Gübresi
Gomez, K.A. andGomez, A.A. 1984. Statistical Procedures for Agricultural Research. Second edition.
An International Rice Research Institute book. A Wiley-Inter sciencePublication, New York. 28 : 442-443.
Gorlitz, H. 1987. Studies on theinfluence of soilhumasstatus on yield component sand crop yield. Cited from Field Crop Abst. 40(11): 780.Solucan Gübresi
Jackson, M.L. 1973. Soilchemicalanalysis. Advanced course. 2nd ed. M.L. Jackson, Madison, WI. Karmegam, N. and Daniel, T. (2000). Selectedphysico-chemical characteristic sand microbial populations of thecasts of theworm, Pontoscolex Corethrurus (Muller) and surrounding soil in an undisturbed forest floor in SIrumalaiHills, South India. AsianJournal of Microbiology,Biotechnology and Environmental Sciences. 2 (3-4): 231-234.
Olsen, S.R.,Cole, C.V., Watanabe, F.S. and Dean, L.A. (1954). Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate. U.S. Dep. ofAgric. Circ. 939.
Peterson, L. 2002. Analyticalmethods of soil, water, plantmaterials, fertilizers. Soil Resource Management andAnalytical Services. SRDI-DANIDA, Project Mannual. p. 55.
Ressel, D.F. 1996. MSTAT-C. PackageProgramme. Dept. of CropandSoilSci., Michigan StateUniv.,USA.
Yadav, V.S.,Yadav, B.D. andSharma, Y.K. 2001. Effect of NICAST (organicmanure) in comparisonto recommended doses of manure and fertilizers in cabbage. South Indian Horti culture. 49:157-159.