KİŞNİŞ BİTKİSİNDE BÜYÜME

BİOSTİMÜLANIN KİŞNİŞ BİTKİSİNDE (Coriandrum sativum L.) BÜYÜME VE BİYOKÜTLEYE OLAN ETKİSİ

ÖZET 
Bu çalışmanın temel amacı solucan gübresi ve biyostimülantın kişniş bitkisinin büyümesi ve bitki boyu, bitki yaş ağırlığı, bitki kuru ağırlığı ve biyokütle verimine olan etkisini belirlemektir. 

Deney 2012 yılında İran, Firouzkuh’ta bulunan Ran Tarım Şirketi araştırma alanında, faktöryel deney şeklinde tesadüfi bloklar tasarımı esas alınarak üç tekrarlı ve sekiz uygulama olarak yürütülmüştür. Faktörler, solucan humusunda (0, 3, 6 and 9 ton/ha) olarak 4 düzeyde, Azotobacter chroococcum ve Azospirillum lipoferum karışımından oluşan biyostimülantta aşılanmamış ve aşılanmış tohum şeklinde 2 seviyede düzenlenmiştir. 

Bu sonuçlara göre, en taze bitki ağırlığı, kuru bitki ağırlığı ve biyokütle verimi 9 ton/ha olarak solucan humusu uygulamasından elde edilmiştir. Biyostimülant ise biyokütle verimi üzerinde önemli etkiler göstermiştir. En yüksek biyokütle verimi biyostimülant (aşılanmış tohum) kullanılarak elde edilmiştir. Sonuçlar aynı zamanda solucan humusu ve biyostimülant etkileşiminin, taze bitki ağırlığı ve kuru bitki ağırlığı üzerinde önemli etki yaptığını göstermiştir.

Giriş 
Solucan humusu ve azot fikse eden bakteriler gibi organik gübre ve biyostimülant uygulaması tarımsal ürünlerde kalite artışı sağlamaktadır (Sanchez ve ark., 2008; Velmurugan ve ark., 2008). Solucan humusu solucanlar ile mikroorganizmalar arasındaki etkileşim neticesinde organik maddelerin ayrışması sonucu oluşan üründür. Solucan humusu nitrat, fosfat, değişebilir kalsiyum ve çözünür potasyum gibi uygun formlarda olan birçok besini içermektedir (Atiyeh ve ark., 2002; Arancon ve ark., 2005). Azotobacter chroococcum ve Azospirillum lipoferum gibi serbest yaşayan azot fikse edici bakterilerin sadece azotu sabitlemediği, aynı zamanda bitki büyümesini teşvik eden, besin emilimini ve fotosentezi sağlayan gibberellik asit ve indol asetik aside benzer fitotormonları da serbest bıraktığı tespit edilmiştir (El Ghadban ve ark., 2006; Mahfouz ve Sharaf Eldin, 2007).

Organik gübre ve biyogübre aracılığıyla doğru besin kaynakları kullanıldığında bu tür şifalı bitkilerin büyüme ve biyokütlesi maksimize edilebilir. Kişniş (Coriandrum sativum L.) en önemli sebze, baharat ve şifalı bitkilerden biridir. Kişniş Apiaceae familyasına ait olan bir yıllık ve otsu bir bitkidir. Kişniş tohumu antispazmodik ve gaz giderici olarak ilaç endüstrisinde kullanılan bir etken madde olan uçucu bir yağ içermektedir (Deiderichen, 1996; Carrubba ve ark., 2002; Msaada ark., 2009; Ghobadi ve Ghobadi, 2010).

Daha önce yapılmış olan birçok çalışma, solucan humusunun papatya (Fallahi ve ark., 2008); muz (Sanchez ve ark., 2008); kişniş (Singh ve ark., 2009), rezene (Darzi ve diğ., 2007), kimyon (Saeid Nejad ve Rezvani Moghaddam, 2011), Moldovya melisa (Mafakheri ve ark., 2011 ), anason (Darzi ve ark., 2012A) ve dereotu (Darzi ve ark., 2012b) gibi bazı tıbbi bitkilerde büyüme ve biyokütle artışı sağladığını ortaya koymuştur.

Yapılmış olan diğer bazı çalışmalar ise Azotobacter chroococcum ve Azospirillum lipoferum gibi biyostimülantların kişniş (Kumar ve ark., 2002), kereviz (Migahed ve diğ., 2004), rezene (Mahfuz ve Sharaf Eldin, 2007), zerdeçal (Velmurugan ve diğ., 2008), çördük (Koocheki ve diğ., 2009), dereotu (Darzi et al., 2012b) ve kişniş (Darzi et al., 2012c) gibi birkaç tıbbi bitkide büyüme ve biyokütle artışı sağladığını prtaya koymuştur. Bu nedenle mevcut deneyin temel amacı, solucan humusu ve biyostimülantların kişnişte (Coriandrum sativum L.) büyüme ve biyokütleye olan etkisini araştırmaktır.

Yöntem 
Alan Deneyi 
2012 yılı yetiştirme sezonu boyunca, İran, Firouzkuh’ta bulunan Ran Tarım Şirketi deneysel alanında üç tekrarlamalı tesadüfü tam bloklar tasarımı ile faktöryel bir deney düzenlenmiştir. Deneysel istasyonun coğrafi konumu 1930 m yükseklikte 35 ° 45 ‘N ve 52 ° 44′ D şeklindedir. Deneyler 0, 3, 6 and 9 ton/ha şeklinde farklı düzeydeki solucan humusu ile Azotobacter chroococcum ve Azospirillum lipoferum bakterileri karışımının farklı aşılama koşullarından (aşılanmamış ve alışanmış tohumlar) meydana gelen biyostimülanttan oluşmaktadır.

Aşılama, 15 dakika boyunca kişniş tohumlarının 108 CFU/ml’lik hücre süspansiyonu içine daldırılmasıyla gerçekleştirilmiştir. Solucan humusu, hayvan gübresinin epigeic bir tür olan Eisenia foetida türü solucan tarafından işlenmesiyle elde edilmiştir. Kişniş tohumu ekimi öncesi deneysel toprak ekim yatağının ilk 5 cm’lik katmanına gerekli miktarda solucan humusu uygulanmış ve karıştırılmıştır. Arazi hazırlığı öncesinde besin ve iz element analizi için çeşitli toprak örnekleri (0-30 cm derinlik) alınmıştır. Deneysel  toprak ve solucan humusunun kimyasal ve fiziksel özellikleri Tablo1 ve Tablo2’de sunulmuştur. Her bir deney parseli 3 m uzunluğunda ve 2 m genişliğinde; bitkiler arası uzaklık 10 cm ve sıra aralığı 40 cm olarak belirlenmiştir. Parseller arasında bir metrelik ve tekrarlı uygulamalar arasında iki metrelik mesafe bulundurulmuştur.

Kişniş tohumları doğrudan elle ekilmiştir. Deney esnasında herhangi bir zararlı veya hastalıkla ilgili herhangi bir olay gözlenmemiştir. Ot mücadelesi elle yapılmış ve araziler damlama sulama sistemi ile haftalık  sulanmıştır. Gereken tüm kültürel uygulamalar ve bitki koruma önlemleri deney süresi boyunca tüm parseller için düzenli olarak takip edilmiştir. Bitki boyu, taze bitki ağırlığı, kuru bitki ağırlığı ve biyolojik verim takibi için veriler kaydedilmiştir. Herbir parselden rastgele yirmi bitki rastgele seçilmiş ve gözlemler kaydedilmiştir. Çiçeklenme öncesinde herbir parsel için, ±0.1 cm sapmalı bir cetvel kullanılarak bitki tabanından bitkinin ucuna kadar olan bitki boyu ölçülmüştür (Darzi ve ark., 2007; Azizi ve ark., 2008).

Hasat zamanı dijital bir tartı kullanılarak (Sartorius B310S; ±0.01 g) taze bitki ağırlığı ölçülmüştür. Kuru bitki ağırlığını ölçmek için ise bitki 48 saat boyunca 80º C’lik bir fırına konmuş ve dijital bir tartı kullanılarak (Sartorius B310S; ±0.01 g) kuru ağırlık ölçülmüştür (Migahed ve ark., 2004; Badran ve Safwat, 2004) ve daha sonra kuru ağırlıktan faydalanılarak biyolojik verim hesaplanmıştır.



 

SONUÇLAR 
Bitki Boyu: 
Sonuçlar solucan humusu ve biyostimulantın bitki boyunu etkilemediğini göstermiştir (Şekil 1 ve Tablo 3).

Taze Bitki Ağırlığı: 
Sonuçlar taze bitki ağırlığının solucan humusu uygulamasından etkilendiğini göstermiştir (Şekil 2). Solucan humusu uygulamasında taze bitki ağırlığında belirgin artış sağlanmıştır. En yüksek taze bitki ağırlığı 85.4 g olarak 9 ton/ha solucan humusu uygulamasıyla elde edilmiştir. Bu bulgu Fallahi ve diğ. (2008)’nin papatya üzerine olan ve Mafakheri ve diğ. (2011)’nin Moldovya balsamı üzerine yaptıkları gözlemlerle de uyumludur. Biyostimulantın taze bitki ağırlığı üzerinde önemli bir etkisi görülmemiştir (Tablo 3). Mevcut sonuçlar solucan humusu ve biyostimulant etkileşiminin anlamlı olduğunu göstermiştir. En yüksek taze bitki ağırlığı 91.3 g olarak biyostimulant aşılanmamış tohum ile 9 ton/ha miktarındaki solucan humusunun entegre olarak uygulanmasında elde edilmiştir.

Kuru Bitki Ağırlığı: 
Sonuçlar kuru bitki ağırlığının solucan humusu uygulamasından etkilendiğini göstermiştir (Şekil 3). Solucan humusu uygulamasında kuru bitki ağırlığında belirgin artış sağlanmıştır. En yüksek kuru bitki ağırlığı 79.6 g olarak 9 ton/ha solucan humusu uygulamasıyla elde edilmiştir. Sonuçlar açık bir şekilde solucan humusunun bitkinin kuru ağırlığındaki artışı etkilediğini göstermektedir. Solucan humusu su emilimi  ile azot ve fosfor gibi mineral alımından dolayı bitki büyüme hızını arttırır (Arancon ve ark., 2006. Zaller, 2007) ve gelişen bitkinin kuru ağırlığını arttırır. Bu bulgu önceki gözlemlerle uyumludur (Anwar ve ark., 2005; Moradi ve ark. 2010; Darzi, 2012; Saeid Nejad ve Rezvani Moghaddam, 2011). Biyostimulant bitki kuru ağırlığında belirgin bir etki sağlamamıştır (Tablo3). Mevcut sonuçlar solucan humusu ve biyostimulant etkileşiminin anlamlı olduğunu göstermiştir. En yüksek kuru bitki ağırlığı 83.7 g olarak biyostimulant aşılanmamış tohum ile 9 ton/ha miktarındaki solucan humusunun entegre olarak uygulanmasında elde edilmiştir.

Biyokütle Verimi: 
Sonuçlar biyokütle veriminin solucan humusu uygulamasından etkilendiğini göstermiştir (Şekil 4). Solucan humusu kullanılmayan kontrol uygulamasıyla karşılaştırıldığında, 3, 6 and 9 ton/ha şeklinde yapılan üç solucan humusu uygulaması biyokütle veriminde belirgin bir artış sağlamıştır. En büyük biyokütle verimi 19924 kg/ha olarak , 9 ton/ha şeklinde uygulanan solucan humusu ile elde edilmiştir. Sonuçlar solucan humusunun biyokütle verimindeki artışı belirgin bir şekilde etkilediğini açık olarak kanıtlamaktadır. Solucan humusu su emilimi ile azot ve fosfor gibi mineral alımından dolayı bitki büyüme hızını arttırır (Arancon ve ark., 2006. Zaller, 2007) ve gelişen bitkinin kuru ağırlığını arttırır. Bu bulgu önceki gözlemlerle uyumludur (Anwar ve ark., 2005; Moradi ve ark. 2010; Darzi, 2012; Saeid Nejad ve Rezvani Moghaddam, 2011). Biyogübre, biyokütle verimi üzerinde belirgin bir etki sağlamıştır (Tablo3); en yüksek biyo kütle verimi 18717.5 kg/ha olarak azot fikse eden bakteri aşılanmış tohumların kullanıldığı ikinci düzey uygulamada elde edilmiştir. Biostimulantın biyokütle verimine olan etkisi artan azot alımından dolayı olmuştur (Mahfuz ve Sharaf Eldin, 2007; Kalyanasundaram ve ark. 2008). Mevcut çalışmanın sonuçları Swaminathan ve ark. (2008) ve Kumar ve ark. (2009)’nın  Artemisia pallens üzerine; Valadabadi ve Farahani (2011) Nigella’nın  sativa üzerine; Darzi vd. (2012b)’nin Criandrum sativum üzerine olan raporları ile uyum içindedir.


Sonuç: